Witaj w dziesiątej odsłonie newslettera Świat Web3, w którym dwójka pasjonatów stara się rozwikłać zagadki technologii blockchain, NFT, metaverse, DeFi oraz crypto.
Subskrybuj, aby co czwartek otrzymać dawkę wiedzy na temat projektów web3:
Przemierzając Świat Web 3.0 napotykałem co jakiś czas na te same dwa fioletowe pięciokąty. Pojawiały się one na szerokich wodach OpenSea, przy markach takich jak Instagram lub Mercedes oraz na szczytach rankingu CoinMarketCap. Z ciekawości zdecydowałem się im przyjrzeć bliżej i zaniemówiłem widząc skalę skomplikowanej technologii, jaką nosi projekt, któremu dzisiaj się przyjrzymy. Zapraszam do Polygon.
Rozkład jazdy na dziś:
Mental model - Blockchain jako miasta
Jakie rozwiązania proponuje Polygon?
UX użytkowników Polygon
Najciekawsze projekty na Polygon
Tokenomia MATIC
Mental model - Blockchain jako miasta
Zanim przejdziemy do analizy Polygon chciałbym Ci, drogi czytelniku, przedstawić pewien mental model obrazujący ekosystem sieci blockchain. Zapożyczyłem go od Haseeb Qureshi, inwestora w Dragonfly Capital, i wzbogaciłem go o własne przemyślenia, które zaprowadzą nas z powrotem do Polygon.
Wyobraźmy sobie, że Ethereum to miasto. Miasto, które na początku powoli, lecz z każdym rokiem coraz szybciej buduje autostrady, lotniska, centra handlowe, szkoły itp. Ethereum jest jedynym miastem na planecie Ziemia, więc w pewnym czasie zaczęło brakować miejsca dla nowych mieszkańców, dotychczasowe nieruchomości zdrożały, a przemieszczenie się z jednego końca na drugie zaczęło zajmować 5 razy więcej czasu. Ethereum stało się zatem miejscem kultowym, sprawdzonym, bogatym, lecz niedostępnym dla ludzi o małych zarobkach lub niewygodnym dla innej grupy.
Jak możemy zatem skalować rozwój cywilizacji?
Pierwszym sposobem jest budowa nowych miast! Obok Warszawy powstanie Gdańsk specjalizujący się w handlu portowym, Londyn gdzie powstanie centrum finansowe regionu lub Paryż zrzeszający artystów. To są inne sieci blockchain typu Layer 1; Solana, Avalanche czy Cardano. Muszą zbudować własne społeczności, autostrady, szpitale itd., lecz są tańszą lub wygodniejszą alternatywą dla Ethereum.
Drugim sposobem skalowania cywilizacji jest outsourcing pewnych usług w obrębie Ethereum i wykorzystanie bieżącej przestrzeni do jej optymalizacji. Ratusz Ethereum mógłby sam się tym zająć, lecz już jest tak wielki i wolny, że nie ma na to czasu. Tutaj wkracza Flixbus, który odciąży transport miejski, Luxmed, który zaoferuje dodatkowe usługi medyczne, czy też Akademia Koźmińskiego tworząca nowe kierunki szkolnictwa wyższego (SGH i tak górą!). Oprócz tego powstaną wieżowce i parkingi podziemne, które zoptymalizują dotychczas zajęte działki. Kto jest bohaterem tego rozwiązania? Sieci typu Layer 2 lub Sidechains, a połączeniem obu z nich jest Polygon :)
Jednym słowem, Polygon służy do skalowania działającego już blockchaina, w tym wypadku Ethereum.
Za chwilę przejdziemy do konkretnych rozwiązań Polygon, lecz jeżeli podoba Ci się ten mental model to gorąco polecam podcast BANKLESS, którego gościem jest właśnie Haseeb Qureshi.
Jakie rozwiązania proponuje Polygon?
ednym zdaniem, Polygon wykorzystuje mocne strony Ethereum (bezpieczeństwo, silne community, język Solidity) starając się jednocześnie uwolnić sieć od słabych stron (wysokie gas fees i wolne transakcje).
Zasada Layer-2 sprowadza się z kolei do: część danych, które są obciążające dla sieci Ethereum, jest przenoszona na Polygon. W mieście, Flixbus odciąża PKP od ruchu pasażerów, ilości przejazdów i procesów biznesowych. Co prawda, Ethereum nie zapewnia bezpośrednio identycznej jakości usług w Flixbus tak samo jak w PKP, ale czy to źle? Autobusy Flixbusa jadą w podobnych kierunkach, niemal po tych samych trasach co PKP, co prowadzi nas do pierwszego rozwiązania Polygon.
Ethereum Virtual Machine (EVM)
EVM pozwala na tworzenie smart contractów, które są egzekwowane w sieci Ethereum. Co za tym idzie, miliony smart contractów zostało już napisanych w ramach EVM używając języka Solidity.
Czy możemy użyć tego samego kodu np. w sieci Solana? Nie.
Czy możemy użyć tego samego kodu w sieci Polygon? Jak najbardziej.
Rodzi to niezwykłe korzyści chociażby możliwość współpracy z dotychczas napisanymi protokołami na Ethereum takimi jak AAVE (zapraszam do wpisu). Co więcej, deweloperzy znający już Ethereum mogą bez większego problemu przenieść swój projekt właśnie na Polygon.
Dzięki wykorzystaniu EVM Polygon zarówno tworzy sieci, które działają ramię w ramię z Ethereum oraz sieci, które są zbudowane osobno. Oba rodzaje jednakże mogą komunikować się z każdą inną siecią Polygon.
Znamy zatem fundamenty sieci Polygon, czas wgryźć się dalej w jej architekturę.
4 warstwy Polygon
Polygon jest jak cebula, ma warstwy.
A konkretniej rzecz ujmując ma 4 warstwy:
Ethereum Layer
Security Layer
Polygon Networks Layer
Execution Layer
Omówmy każdą warstwę z osobna.
Ethereum Layer
Na tej warstwie sieci Polygon mogą, lecz nie muszą, wykorzystać Ethereum jako base layer korzystając tym samym z bezpieczeństwa Ethereum oraz możliwości komunikacji z Ethereum. Tak więc, wszystkie transakcje będą bezpośrednio rejestrowane na Ethereum.
Security Layer
Jest to druga dobrowolna warstwa Polygon. Dzięki niej, sieć może skorzystać z Validator as a Service, czyli grupy osób walidujących transakcje w zamian za odpowiednie prowizje. Ta warstwa jest niezależna od pozostałych także dana sieć może zaprojektować własny system walidacyjny lub użyć do tego Ethereum Layer i górników sieci Ethereum.
Polygon Networks Layer
Jest to pierwsza obowiązkowa warstwa każdej sieci Polygon. To na tej warstwie są tworzone kolejne bloki każdego blockchaina Polygon.
Execution Layer
Ostatnią, również obowiązkową warstwą sieci jest Execution Layer. Execution Layer jest odpowiedzialna za interpretowanie i wykonywanie transakcji, które pojawiają się w Polygon Networks Layer.
Opisanie każdej warstwy architektury Polygon było niezbędne do zrozumienia najważniejszej cechy projektu; każda sieć może zostać inaczej zbudowana w zależności od potrzeb biznesowych projektu.
Jeżeli budujesz aplikacje DeFi, która będzie kontrolowała miliardy dolarów, skupisz się na bezpieczeństwie sieci za pomocą Security Layer oraz podniesiesz renomę w oczach użytkowników z pomocą Ethereum Layer. Szybkość sieci nie będzie miała takiego znaczenia
Inny team zechce zbudować marketplace dla NFT, który skupi się na niskich opłatach za wykonanie transakcji, by móc sobie pozwolić na nieco wolniejszy proces walidacji.
Trzecia firma specjalizująca się w grach mobilnych stworzy swój własny system walidacji transakcji nie korzystając tym samym z Security Layer oraz Ethereum Layer, ponieważ zależy jej na szybkości.
Przejdźmy jednak z powrotem to twardej technologii Polygon. Jak to jest, że przekazujemy tylko najważniejszą część danych na blockchain Ethereum, a nie ich całość?
ZK roll-ups, Optimistic roll-ups, Plasma
Odpowiedzią na powyższe pytanie są 3 technologie, które są na ten moment implementowane do środowiska Polygon.
Przyznam się szczerze, że długo myślałem nad tym jak opisać w tym wpisie powyższe technologie, lecz są one skomplikowane, że zachęcam do zapoznania się z poniższymi materiałami z YouTube, ponieważ dzięki audiowizualnemu przekazowi są w stanie o wiele efektywniej pokazać ten proces
Dlatego, jeżeli jesteś zainteresowany techniczną stroną skalowania sieci blockchain zapraszam Ciebie
do obejrzenia poniższych materiałów:
Uwaga z mojej strony: gdyby nie implementacja technologii zk roll-ups w Polygon pod nazwą Polygon Hermez, sieć Polygon byłaby nastepnym sidechainem, który jest kompatybilny z EVM. Polygon Hermez i inne technologie skalujące pozwalają Polygon na korzystanie z bezpieczeństwa Ethereum, które jest tak bardzo istotne w web 3.0.
Jeżeli po obejrzeniu materiałów nadal chciałbyś/chciałabyś, abyśmy stworzyli osobny wpis na temat, daj nam znać w sekcji komentarzy :)
User Experience w Polygon
Termin User Experience kojarzy nam się zazwyczaj z użytkownikiem końcowym. Jednakże, oprócz Ciebie, mnie czy innych użytkowników zdecentralizowanych aplikacji, z Polygon bezpośrednio korzystają również deweloperzy oraz menedżerowie.
User Experience dla użytkownika końcowego
Jako użytkownicy Facebooka, YouTube, Snapchat czy Discorda jesteśmy przyzwyczajeni do darmowego dostępu oraz natychmiastowego przetwarzania danych. Oczywiście powyższe platformy znalazły sposób na monetyzowanie swojej działalności w bardziej lub mniej moralny sposób jednakże zagwarantowana obsługa jest niesamowita. Czy taki sam standard jest w aplikacjach web3.0? Niekoniecznie.
W przypadku aplikacji opartych na Ethereum opłaty za transakcje wynoszą około 10-30 USD oraz trwają od 10 do 12 sekund w zależności od przeciążenia sieci i wartości ETH. Nie będąc gołosłownym spójrz proszę na gas fees za swapowanie tokenów w dniu 02.08.2022:
Czy zatem typowy Pan Smith lub Pani Kowalska przeniesie się z darmowych i szybkich aplikacji na wolne i drogie dApps? W DeFi jest to potencjalnie możliwe, lecz na pewno nie w gamingu, handlu czy też metaverse.
Polygon dzięki skalowaniu działań Ethereum ma na celu pozbycie się tych przeszkód dla użytkowników końcowych polepszając ich doświadczenie z web3.0.
Gas fees na Polygon wynoszą około 0,1 USD a zawarcie transakcji trwa około 2 sekundy. Czy jest to cena do przyjęcia dla użytkownika, który wie za co płaci? Okaże się to w przeciągu najbliższej dekady ;)
User Experience dla dewelopera
Załóżmy, że jako deweloper byłeś częścią zespołu odpowiedzialnego za stworzenie Uniswap. Zdecydowałeś jednak, że Ethereum z uwagi na coraz większe gas fees nie spełnia Waszych potrzeb i decydujecie się przenieść projekt na inny blockchain. Polygon dzięki kompatybilności z EVM umożliwia Ci prosty sposób na wykonanie tego transferu. Co więcej, silne i długotrwałe community wokół Ethereum może podzielić się zgromadzonym przez lata doświadczeniem, czego nie doświadczymy w środowisku Flow.
Warto również podkreślić, że każda sieć Polygon może być tworzona w dopasowany do projektu sposób, co przeanalizowaliśmy w przypadku 3 warstw. Założyciel Polygon, Sandeep Nailwal, opisał różnorodność technologii w Polygon w ten sposób:
“Polygon is like an ice cream shop, where developers can pick the flavour of a chain that tastes best to them.”
User Experience dla menedżerów
Aplikacje web 3.0 i stojące za nimi technologie zmieniają się, ewoluują, upadają z tygodnia na tydzień. Co chwila słyszymy o nowym rewolucyjnym blockchainie, który zmiecie z planszy inne sieci. Albo o nowym sposobie consensusu, który rozłoży Proof of Stake czy Proof of Work na łopatki.
Jak zatem jako CEO lub CTO masz odnaleźć się w tym dynamicznym środowisku, aby Twój projekt był technologiczne aktualny?
Otóż w Polygon nie tylko możesz stworzyć blockchain dopasowany do potrzeb Twojego projektu, lecz również architektura sieci może się zmieniać w czasie. Dzięki temu, jak pojawi się zoptymalizowana wersja ZK roll-ups i stwierdzisz, iż bardziej pasuje niż wcześniej zaimplementowana technologia Optimistic roll-ups to będziesz mógł/mogła przeprowadzić tę zmianę.
Jak to określił drugi założyciel Polygon, Mihailo Bjelic:
“Polygon can allow any project to follow the evolution in terms of infrastructure and technology.”
Przejdźmy teraz do analizy konkretnych projektów, które zdecydowały się na zaimplementowanie Polygon.
Najciekawsze projekty na Polygon
SportX
Jednym z najciekawszych projektów opartych na Polygon jest SportX, określająca się jako przyszłość obstawiania zakładów. Jedną z głównych różnic do STS czy bet365 jest taka, że nie zawiązujesz zakładu z domem bukmacherskim, lecz z drugim użytkownikiem. Jest to zatem przykład kolejnej zdecentralizowanej aplikacji gdzie wykluczamy pośrednika za pomocą krypto i smart contractów.
Poza wynikami sportowymi platforma umożliwia betowanie cen NFT lub kiedy zostanie ukończony merge Ethereum. Chcesz obstawić, że ETH nadal będzie działało na zasadzie PoW do 23 września? Kurs wynosi 2.44 ;)
OpenSea
OpenSea, największy marketplace NFT na świecie, umożliwia mintowanie oraz handlowanie NFT w sieci Polygon. Polygon było drugą siecią po Ethereum obecną na OpenSea, a tuż za nią wstąpiła Solana oraz Klaytn.
Warto jednak zaznaczyć, iż zdecydowana większość NFT w OpenSea nadal zbudowana jest na Ethereum. Jak widzisz na poniższym wykresie max obrotu NFT na ETH wynosił ponad 4 miliardy USD.
Dla porównania max w Polygon wynosił 80 milionów dolarów. Jest to jedynie 2% wyniku Ethereum.
Pozostając w tematyce NFT, jeden z gigantów mediów społecznościowych, pełnoprawny reprezentant drużyny web 2.0, postanowił udostępnić możliwość pochwalenia się swoimi niewymienialnymi tokenami. Użytkownicy Instagrama, a potem reszty aplikacji z drużyny Facebook yhmmm META, będą mogli pokazać swoje NFT na początku wymintowane na Ethereum oraz Polygon a w dalszej przyszłości również na Solanie oraz Flow.
Czy jest to zagrywka pod czysty hype czy może realna chęć decentralizacji tak, aby uczestnicy ekosystemu Meta z czasem mieli więcej kontroli nad swoimi aktywami cyfrowymi? Znając Pana Zuckerberga stawiałbym na pierwszą opcję.
Quickswap
Ostatnim projektem, który chciałbym Ci pokazać jest Quickswap, zdecentralizowana giełda kryptowalut podobna do SushiSwap lub Pancakeswap. Moim skromnym zdaniem aplikacje typu DeFi powinny poczekać na większą decentralizację Polygon dzięki głębszemu zaimplementowaniu ZK rollups lub Optimistic rollups, które gwarantują niemal takie samo bezpieczeństwo jak na Ethereum.
W tym momencie nie powierzyłbym swoich środków na np. stakowanie na platformie postawionej na innej sieci niż Ethereum lub Cardano. Jest to oczywiście kwestia indywidualna - wszystko zależy od stopnia akceptowanego ryzyka.
Tokenomia MATIC
Warto również zapoznać się z szybkimi danymi na temat samej tokenomii projektu Polygon.
Na dzień 02.08.2022, w którym dopracowuje ten wpis, token Polygon pod nazwą MATIC jest na 13 miejscu pod względem kapitalizacji.
Aż 80% tokenów zostało już wdrożonych na rynek, także MATIC może się okazać niedługo wysoce deflacyjny oraz stabilniejszy. 100% tokenów będzie na rynku pod koniec 2025 roku.
Token MATIC (tak wcześniej nazywał się projekt przed rebrandingiem na Polygon) służy do płacenia gas fees, partycypowaniu w governance oraz stakingu. Możesz stakować MATIC w celu zabezpieczenia sieci Polygon mainnet, a APR (Annual Percentage Rate) wynosi około 14%.
Podsumowanie
Czy Polygon jest lekiem na całe zło i nadzieją na przyszłych użytkowników web 3.0? Na ten moment nie. Tworzą co prawda bardzo szybkie, wydajne chainy oraz obsługują również wielkich graczy takich chociażby jak Instagram lub Mercedes.
Co więcej, Ethereum rósł organicznie, a rzeczy organiczne nie mają struktury. Polygon i ich founderzy chcą wprowadzić tę strukturę ucząc się na błędach i sukcesach Ethereum, co może zaowocować piękną synergią pomiędzy zdecentralizowanym gigantem a mniejszym, bardziej dynamicznym graczem. Czy sieci typu L2 skalujące istniejący blockchain Ethereum będą lepszym rozwiązaniem niż oddzielne sieci typu L1?
Świat nie jest czarno biały tak samo jak technologie web 3.0 dlatego moim zdaniem oba podejścia znajdą dla siebie deweloperów oraz użytkowników.
Pozostawię Was na koniec z już drugą wypowiedzią Sandeepa Nailwala w tym wpisie, która odnosi się dlaczego akurat Polygon zdecydował się na skalowanie Ethereum:
“The only sensible Internet of Chains is Ethereum Internet of Chains. Ethereum is best tested and secure chain out there, with extremely impressive digital community.”
Dziękuję że jesteś częścią Świata Web3. Jeżeli podoba Ci się co robimy, bylibyśmy wdzięczni za opublikowanie tego materiału, tak aby dotrzeć do jak największego grona osób.
Do zobaczenia,
Antoni